Aukcje dzieł sztuki bez tajemnic – jak licytować skutecznie?

Zakup dzieła sztuki na licytacji aukcyjnej to bardzo popularny sposób na to, aby wejść w posiadanie pożądanego przez nas obrazu czy grafiki. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że aukcja to sytuacja mało skomplikowana i nie budząca obaw co do swoich zasad. Jest jednak grupa osób, które choć zainteresowane oferowanymi przez domy aukcyjne pracami, stroni od licytacji.W sytuacji aukcyjnej nie czują się zbyt pewnie, gdyż nie wszystkie reguły są dla nich jasne, zwłaszcza, kiedy należy licytować zdalnie. Sukces aukcyjny to też kwestia strategii, którą należy przemyśleć i przyjąć przed przystąpieniem do licytacji, tak aby zakupić to co chcemy, w cenie, która jest dla nas akceptowalna.

Auction regulations

The first rule to participate in an auction should be to read the rules of the auction.

Unfortunately, few people do this, even if they are going to participate in the auction for the first time. The rules of auctions of Polish auction houses are similar to each other, but everyone may also have their own less obvious rules. The regulations are a short and accessible document, so be sure to read it. The most important issues he discusses relate to the bidding process, bid security, starting prices, auction commission, time to buy the item, time of receipt of the auctioned item or issues related to sending items to customers. In the case of slightly more complicated auctions, we will also find out from the regulations how the starting price is determined when it is not listed in the catalog, which means "down" bidding, on what rules post-auction purchases take place, etc. 

Postąpienia

Warto znać postąpienia, jakie obowiązują w konkretnym domu aukcyjnym na konkretnej aukcji.

Przyswojenie sobie tej informacji uchroni nas przez stratą czasu i nieprzyjemnym rozczarowaniem. Często klienci zgłaszają na aukcjach młodej sztuki limity kwotowe licytacji, które mają końcówkę 50 zł lub są kwotą zupełnie dowolną. Postąpienia po 50 zł nie są uznawane w większości domów aukcyjnych, a dowolne kwoty nie są przyjmowane nigdzie. Zgłoszenie takiego limitu to „kalka” z licytacji na Allegro lub podobnych platform licytacyjnych. Na rynku sztuki obowiązują jednak inne zasady. Klasyczna tabela postąpień licytacyjnych zawiera przedziały, w których można zgłaszać poszczególne kwoty np. do 2 tys. po 100 zł, do 5 tys. po 200 zł, do 20 tys. po 1000 zł itd. Wiedza o postąpieniach uchroni nas przed rozczarowaniem, które może być naszym udziałem, jeśli aukcjoner nie przyjmie do licytacji zgłoszonej przez nas kwoty, gdyż będzie to zbyt niskie postąpienie w danym przedziale cenowym.

Bid bond

Wadium to coś w rodzaju kaucji, którą przystępujący do licytacji wnosi na rzecz domu aukcyjnego. Tak jak kaucja, jest to kwota do zwrotu.

Obecnie na rynku sztuki odchodzi się jednak od stosowania wadium. W przypadku aukcji młodej sztuki od początku nie było ono wymagane. Jeśli jednak chcemy uczestniczyć w aukcjach drogich obiektów lub na licytacjach w zagranicznych domach aukcyjnych, możemy spotkać się z wymogiem wpłacenia wadium. Wadium zostaje zaliczone na poczet opłaty za obiekt, a jeśli licytację przegramy jest nam zwracane. Kolekcjonerzy licytujący w niektórych domach aukcyjnych regularnie swojego wadium w ogóle nie wycofują po to, aby uniknąć wykonywania opłat przed każdą aukcją. 

Auction fee

Opłata aukcyjna to „święty graal” domów aukcyjnych na całym świecie. To kwota obliczana procentowo, doliczana do ceny wylicytowanej przez klientów.

Wstawiając obiekt na aukcje jako kolekcjoner możemy negocjować z domem aukcyjnym wysokość jego prowizji, co – jeśli chcemy sprzedać dzieło atrakcyjne, może się udać. Opłata aukcyjna jednak nigdy nie podlega negocjacjom. W różnych momentach historycznych i w różnych krajach miała i ma ona różną wysokość. W tej chwili w Polsce na aukcjach młotkowych opłata aukcyjna wynosi 18%.

Od kilku lat opłata aukcyjna obowiązuje też na aukcjach internetowych. Może być ona wtedy nieco niższa np. na niektórych aukcjach na portalu onebid.pl wynosi 10%. Pamiętać trzeba jednak, że aukcja internetowa it is one that lasts on the internet platform in the long run. It is not, however, participation in the hammer auction via the Internet, which is a public auction carried out at the seat of the auction house. Hence, no matter what route we bid on hammer auction the fee will be the same. It should also be remembered that fees at Western auction houses are often higher than in Poland. It is worth checking their amount before proceeding to the auction.

Aukcja publiczna (młotkowa) a internetowa

Rozróżnienie między public auction, a aukcją internetową to nie tylko kwestia techniczna, to także cały zespół uregulowań prawnych.

Należy pamiętać, że na aukcji publicznej, czyli młotkowej, regulatorem prawa w trakcie aukcji jest auctioneer. Only he may decide to repeat the auction in a disputed situation, the order in which the amounts submitted for auction are accepted by individual bidders, or to accept a bid increment in a specific amount. Moreover, the "magic" formula "for the first time, for the second time, for the third time - sold" is not only a rhetorical figure, but a legal concept that results in consequences. If you hit a specific amount with a hammer, you sell or conclude transaction by hand. The party here is the auction house, which undertakes to hand over the item to the buyer, and the buyer undertakes to pay for it within the time limit specified in the regulations.

Zwroty wylicytowanych dzieł sztuki

Works of art purchased at public auctions are non-refundable.

Oczywiście inną kwestia jest sytuacja, kiedy działo posiada wady np. jest uszkodzone, fałszywe lub jego opis odbiegał od stanu faktycznego. W takim przypadku działa prawo rękojmi allow for the return of the item. The duration of the warranty on the consumer market is two years, but as works of art are second-hand items, the period is one year. The warranty defines the rights of the consumer, but more and more people on the art market buy invoiced, building company collections. Here, the auction houses meet their customers' expectations and in the case of legitimate claims, the warranty also covers company purchases.

Odstąpienie od transakcji

Na aukcji internetowej konsument ma prawo odstąpić od transakcji w terminie do 14 dni od daty jest zawarcia.

Jest zobowiązany dostarczyć zakupione działo sztuki do siedziby galerii w stanie nienaruszonym. Podana zasada obwiązuje na Allegro, gdzie w "Collector's area" you can auction works of art and art objects exhibited by renowned galleries. In practice, withdrawal from a transaction is very rare, and the decision to withdraw from a transaction most often occurs before the object is picked up or shipped to the buyer. 

starting price

Cena wywoławcza na aukcji jest określana przez dom aukcyjny.

Na aukcjach młodej sztuki zazwyczaj jest ona równa dla wszystkich wystawionych obiektów. Ma to ułatwić udział w licytacji osobom, które dopiero zaczynają kolekcjonować lub inwestować na rynku sztuki. Obecnie cena ta najczęściej wynosi 1000 zł. Zdążają się ceny niższe, warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że na aukcjach młodej sztuki prace oferowane pochodzą od artystów, którzy sprzedając je, muszą też osiągnąć swój zysk, po potraceniu prowizji domu aukcyjnego. To powoduje, że prace z bardzo niską ceną wywoławczą często są wykonane gorzej (po prostu taniej – na tańszych, cieńszych blejtramach, gorszymi farbami, na podobraziach z Chin itp.), są w mniejszym formacie lub pochodzą sprzed kilku lat, co w przypadku artysty młodego może oznaczać jeszcze studenckie projekty na zaliczenie.

Na aukcjach sztuki z okresu po 1945 r., aukcjach sztuki współczesnej czy sztuki dawnej, często cena wywoławcza nie jest podana w katalogu. Podawana jest natomiast tylko estymacja. Cenę wywoławczą, czyli kwotę, od której rozpocznie się licytacja, ustala na aukcji aukcjoner. Najczęściej wypada ona gdzieś po środku „widełek” estymacji, nie jest to jednak regułą.

Cena wywoławcza w takim przypadku zazwyczaj nie jest ceną, za którą prace można kupić. Cena zakupu jest kwotą wyższą i znajduje się pomiędzy ceną wywoławczą, a górną granicą estymacji. Gdzie – tego nie wiemy. To magia aukcji na rozwiniętym rynku sztuki.
Jaki ma to skutek dla licytującego? Może okazać się, że wygrywa on licytację, jednak aukcjoner informuje go, że praca nie osiągnęła jeszcze ceny sprzedaży i kupić jej, mimo wygranej licytacji, nie może. Zdarzają się też sytuacje, w których aukcjoner przebija sam siebie, po to, aby pokazać licytującym, że ceny sprzedaży licytacja jeszcze nie osiagnęła. To typowe zachowanie na zachodnich rynkach sztuki, gdzie aukcje prowadzi się od XVIII w. W Polsce to sytuacja rzadsza, gdyż uczestnicy polskiego rynku na razie podchodzą do takich licytacji niechętnie, nie wszyscy rozumieją zasady takiego działania i mają wrażenie braku uczciwości ze strony domu aukcyjnego, który wszak sam przebija siebie.

Pamiętać jednak należy, że w jej rozwiniętym wydaniu aukcja młotkowa to połączenie sprzedaży publicznej z elementami spektaklu, gry i rozrywki, która jednak na końcu zmierza do ustalenia, jak najlepszej i jak najlepiej oszacowanej kwoty, za którą przedmiot powinien być sprzedany. W takim przypadku na aukcję należy patrzeć jak na negocjacje pomiędzy interesariuszami, którymi w tym przypadku są sprzedający, dom aukcyjny i kupujący. Dla wytrawnych uczestników rynku jest to transparentne, choć na pierwszy rzut oka nie musi być do końca zrozumiałe. Dlatego przy aukcjach młodej sztuki od początku z tego rezygnowano. Jednak, jeśli zaczynamy kupować inne, droższe obiekty, niż te z obszaru twórczości młodych artystów, to koniecznie powinniśmy zapoznać się z obowiązującym w danym domu aukcyjnym systemem licytacji oraz przyjść choć raz czy dwa na aukcję tylko w roli obserwatora. 

estimation

estimation to podana przy cenie wywoławczej kwota „w widełkach”, ustalana przez dom aukcyjny, która sugeruje ostateczną cenę, za którą dzieło sztuki powinno zostać sprzedane.

Nawet w przypadku młodej sztuki, gdzie ceny są trudniejsze do przewidzenia, estymacja nie jest „brana z sufitu”. Należy ją brać pod uwagę, szacując za ile chcemy kupić pracę na aukcji.

Domy aukcyjne ustalając estymację biorą pod uwagę:

• dorobek artysty (udział w wystawach, nagrody w konkursach, publikacje),
• walory dzieła (technika, format, uroda),
• kolekcjach,w których są prace artysty
• dotychczasowe notowania aukcyjne artysty.

Estymacja pozwala kolekcjonerowi zorientować się, na jaką ostateczną kwotę powinien się przygotować licytując konkretny obiekt. Poniżej kwoty estymacji zakup będzie okazyjny, a powyżej będzie wyższy od zwyczajowo płaconych kwot.
O ile obraz czy rzeźba podobają się nam niezmiernie, to możemy licytować powyżej górnej granicy estymacji. Jednak, kiedy pracę „możemy mieć, ale nie musimy” to po przekroczenie estymowanej kwoty warto licytację sobie odpuścić. Podobnie jest z dolną granicą. Jeśli nie do końca jesteśmy zdeterminowani na zakup konkretnej pracy a jej cena nie dochodzi do dolnej granicy estymacji, może warto pracę kupić, choćby z powodów inwestycyjnych. 

Licytacje bez osobistej obecności

Mamy coraz mniej czasu, więc coraz częściej decydujemy się na bidding without being present in person w domu aukcyjnym podczas aukcji.

Czas epidemii wymusił na uczestnikach rynku takie rozwiązanie – aukcje odbywają się bez udziału publiczności. Jednak już wcześniej wielu kolekcjonerów i miłośników sztuki obecność na sali aukcyjnej uznawało za stratę czasu. Takie podejście towarzyszy licytacjom obiektów relatywnie tanich.

Możliwości udziału w licytacji, jeśli nie chcemy przychodzić na aukcję

Po pierwsze musimy wybrać dzieło lub dzieła sztuki, które chcemy licytować. Najlepiej jest odwiedzić dom aukcyjny w innym terminie niż sama aukcja i obejrzeć wybrane prace na żywo w trakcie pre-auction exhibition. This gives you not only a chance to see the artwork in detail, but also to talk to an expert from the auction house. If, however, we do not have such a possibility, we select works based on reproductions and descriptions contained in the auction catalog, and we virtually visit the exhibition on the shared 3D model ekspozycji. Pomocne w wyborze prac zawsze są też posty, newslettery czy wirtualne spotkania dla kolekcjonerów, które przygotowują domy aukcyjne. Normalną praktyką jest też telefon do galerii z prośbą o opinię, doradztwo, omówienie wątpliwości czy też prośba o dosłanie większej ilości zdjęć konkretnego dzieła.

Remote bidding

Remote bidding we can arrange in many ways. The first is bidding order or telephone connection at the indicated position to the employees of the auction house. Another is participation through one of the two bidding platforms: artinfo.pl and onebid.pl.

Zdalna licytacja na Artinfo

Artinfo.pl może nas „obsłużyć” w dwojaki sposób – może licytować z nami telefonicznie czy też przyjąć od nas limit licytacyjny, ale możemy też, mając dobre łącze internetowe, licytować z nimi on-line w czasie rzeczywistym.

Zdalna licytacja na OneBid

Na onebid.pl mamy tylko tę drugą opcję, ale rozbudowaną o możliwość pre-bidding lub ustawienia limitu. Co to oznacza? Możemy być połączeni z internetem w trakcie aukcji i samodzielnie przebijać widoczne w panelu postąpienia kwotowe podawane w czasie rzeczywistym. Możemy też wcześniej ustalić limit, do jakiego system ma za nas licytować dane dzieło. To drugie rozwiązanie jest bardzo wygodne, bo nie musimy być „pod Internetem”, nie musimy martwić się o jakość łącza, ale też nikomu nie przekazujemy informacji o wysokości kwot, do jakich chcemy licytować.

Ostania opcja na onebid.pl to pre-licytacja. Publikujemy swoją ofertę przed aukcją i jest ona widoczna dla wszystkich zainteresowanych. Widzi ją zarówno dom aukcyjny, jak i inni chętni licytować tę pozycję. Sama licytacja w domu aukcyjnym rozpoczyna się już nie od ceny wywoławczej, a od tej kwoty, która my ustaliliśmy. Można powiedzieć, że oferta ta, to podwyższenie ceny wywoławczej pracy jeszcze przed licytacją. Ma to aspekt psychologiczny. Część osób uważa, że to kiepski pomysł, bo chcąc kupić obiekt, odkrywamy karty przed innymi zainteresowanymi. Inni twierdzą, że to świetna opcja, bo na pozostałych uczestników rynku działa odstraszająco, pokazując, że danym obiektem jest już duże zainteresowanie. Na pewno jest to ciekawa możliwość, wzbogacająca „rozrywkowy” aspekt udziału w aukcji, który dla wielu osób też jest ważny. 

Auction strategy

Strategia aukcyjna to coś, co musimy przemyśleć i opracować przed licytacją. To nic skomplikowanego, ale warto poświęcić temu uwagę.

Kolejność licytowania dzieł sztuki

Po pierwsze należy pamiętać, że prace licytowane są w kolejności katalogowej. To pozwala nam ustalić, ile możemy wydać na danej aukcji, jeśli podoba nam się więcej niż jedna praca. Często brak przemyślenia tego aspektu może skutkować tym, że dość drogo kupimy obraz, który podobał nam się mniej, a na będący w dalszej części katalogu obiekt, który interesował nas bardziej, nie starczy nam już pieniędzy.

Licytowanie wielu prac

Bidding on several works, indicating the priorities and total amount to be spent można zlecić też pracownikom domu aukcyjnego, którzy prawidłowo rozdysponują nasze pieniądze i postarają się kupić dla nas jak najwięcej. Jest oczywistym, że posiadają oni przed licytacją większą wiedzę niż klienci – znają wysokość innych zleceń i limitów złożonych w domu aukcyjnym.

Licytowanie przez telefon

Kolejna rzecz to przemyślenie tego, ile chcemy wydać podczas łączenia telefonicznego w trakcie aukcji. Nie ma wtedy czasu na zastanawianie się, więc kiedy zbyt długo myślimy, aukcjoner może już przybić sprzedaż młotkiem na rzecz innego klienta. To dotyczy też zbyt długiego namyślania się podczas licytacji przez Internet.

Limit „+1”

The last question is folding "+1" limit. Tę opcję znają tylko znawcy rynku. Warto szybko od nich dołączyć.

Chodzi o to, aby uniknąć sytuacji, w której daliśmy limit w jakieś kwocie, powiedzmy 4500 zł, praca zastała sprzedana dokładnie za 4500 zł, ale to nie my ją nabyliśmy. Kiedy licytujemy na sali lub przez telefon, to kontrolujemy sytuację. Przy limitach tę kontrolę daje nam właśnie opcja „+1”. Pozwala ona pracownikowi domu aukcyjnego wykonać jeszcze jedno przebicie w naszym imieniu, jeśli na sali, od innego oferenta, padła suma górnej granicy naszego limitu.

Podsumowanie

Techniczne aspekty aukcji i strategie aukcyjne to bardzo obszerne zagadnienia. Można napisać na ich temat książkę. Dlatego ten tekst na pewno nie wyczerpuje tej problematyki. Nie opisałam choćby opcji licytacji „w dół” (nie ma ich na aukcjach młodej sztuki) czy sprzedaży poaukcyjnej. Dlatego polecam inne teksty na naszej stronie www.galeriaxanadu.pl. Zarówno te publikowane w sekcji „consultancy"And"Knowledge base", But also those in the"Mass media about us". The second tab includes, for example, columns from the "World of Residence" in which I regularly discuss topics related to the art market, collecting, investing and choosing art for the interior. We also recommend a very tab FAQbecause you will find the most frequently asked questions and answers there. 

Agnieszka Gniotek