Magdalena Cybulska – Lalki

O wystawie:

Zapraszamy na drugą wystawę solową Magdaleny Cybulskiej w Galerii Xanadu zatytułowaną "Lalki"! Wernisaż odbędzie się w piątek 28 maja 2021 r. w godz. 16:00-19:00 w naszej siedzibie przy Al. Jerozolimskich 101/52 w Warszawie. Ekspozycję będzie można oglądać do 13 czerwca 2021 r.

Twarze, w których dominuje brak

Kiedy zobaczyłam pierwszy obraz Magdaleny Cybulskiej z serii „Lalki”, zachłannie zaczęłam dopytywać się, czy będzie ich więcej. Na szczęście autorka miała taki zamysł. Powstał cykl prac, które teraz prezentujemy na wystawie. Wchodzą ze sobą w niesamowity dialog i pokazują świat, w którym kobiety często są przedmiotem, a nie podmiotem. Są tytułową lalką i jak lalka się czują.

Słowo lalka jest rodzaju żeńskiego. Dzięki rozmowie z autorką wiem, że te obrazy dotyczą w szczególności sytuacji kobiet. Nie jest to jednak wystawa wykluczająca czy parytetowa. Każdy z nas, bez względu na płeć, może czuć się uprzedmiotowiony. „Lalki” to cykl w takim samym stopniu o kobietach, jak i o mężczyznach. To malarstwo, w którym, jak w lustrze, może przejrzeć się każdy z nas. Szczególnie ostatnio dokuczliwie brakuje nam sprawczości. Czujemy się pozbawieni prawa do decydowania o nas samych. Jesteśmy ograniczeni i ogranicza nas lęk. „Lalki” Cybulskiej to bardzo dobra ilustracja takiego stanu. Choć cykl aż za dobrze pasuje do otaczającej rzeczywistości, jest jednak ponadczasowy. Sytuacja, w której czujemy się bezradni i pozbawieni decyzyjności może przytrafić się z wielu powodów. Czasami to nic wielkiego, czasami to tylko przemoc werbalna, brak pewności siebie, niewiara we własne siły. Czasami to nic wielkiego: brak własnych pieniędzy, presja rodziny i znajomych w zakresie drobnych życiowych kwestii – wyboru zawodu, sposobu wykonywania pracy, partnera czy kwestii urodzenia dzieci. Przecież to nic wielkiego.

Te drobne rzeczy powodują straszną pustkę, wyjaławiają nas wewnętrznie, żywią lęki. Kiedy pierwszy raz nie zawalczymy o siebie, to wydaje się, że to nic wielkiego. Potem ma to jednak doniosłe konsekwencje. Nakręca się spirala niemocy. Skoro nie udało się nam raz, to po raz kolejny też się nie uda, a po raz trzeci nawet nie warto próbować.  W konsekwencji stan bierności i podporządkowania staje się permanentny. Nie sposób się z tego wydostać. Czujemy się jak lalka, taka pusta w środku.

Tu nie chodzi tylko o podporządkowywanie się innym, o podporządkowywanie się nakazom i o brak aspiracji. Takie życie to dramat. Bezgłośny, w którym nie ma próśb o pomoc, nie ma dopominania się o uwagę. Czasami to po prostu przegrane życie, a czasami osuwanie się w chorobę.

Lalka to zabawka w czyiś dłoniach. Wydrążone i rozczłonkowane lalki Cybulskiej to ludzie bez duszy i serca. Pozbawieni siebie. Malarstwo Magdaleny Cybulskiej to przestroga, abyśmy sami bronili się przed takim stanem. Ze wszystkich sił. Kiedy czujemy swoją niespójność, kiedy zaczynamy dostrzegać rozpad osobowości, kiedy między nami a otoczeniem zaczyna się tworzyć niewidzialna bariera, to znak, że zatraciliśmy swoją podmiotowość.

To, co najpełniej udało się uchwycić artystce w pracach z cyklu „Lalki”, to niekompletność, którą odczuwa osoba w takim stanie. Surowe płótno, konturowe wycięcie z tła, twarze, w których dominuje brak. Czasami to tylko usta, które jednak nic nie mówią, czasami to zatarte rysy bez oczu i wyrazu. Przejmujące. Czasami to narządy płciowe, a kobieta jest zdegradowana tylko do funkcji seksualnych lub czystej rozrodczości. „Lalki” mają ludzkie kształty, ale to już nie ludzie, a przede wszystkim nie osoby. To bardziej jamochłony czy ameby żyjące życiem biernym i podległym. Ktoś, kim nie chcemy być.

Agnieszka Gniotek