Michał Paryżski – Kreacja przestrzeni. Mała retrospektywa

Wernisaż:

Wernisaż: sobota 31 lipca 2021 r., godz. 11:00-16:00

Data rozpoczęcia: 30.07.2021

Data zakończenia: 14.08.2021

O wystawie:

Kreacja płaszczyzny. Mała retrospektywa

W 2002 r., jako młoda krytyczka sztuki, pracująca dla miesięcznika „Art&Bussines” pojechałam na Międzynarodowe Targi Sztuki do Sztokholmu. Chciałam zobaczyć, jak wygląda takie wydarzenie. Fundusze miałam nader skromne. Brakom budżetowym zaradził Michał Paryżski.

Michał na targach pokazywał swoje prace. Nie znałam wcześniej ani jego, ani jego twórczości. Dzieliła nas znaczna różnica wieku. Odległość pomiędzy Szwecją i Polską też nie była bez znaczenia. Michał wystawiał w rodzinnym kraju, ale nie na tyle często, aby jego dzieła znał każdy młody krytyk. Stąd spotkanie z jego twórczością w przydomowej pracowni i kontemplowanie jej, wraz z czynionym na bieżąco komentarzem autora, było dla mnie swego rodzaju objawieniem.

Michał niestety sam już nie może opowiedzieć nam o tym, jakie problemy napędzały jego kreacje. Wystawa w Xanadu nie jest retrospektywą, a raczej zbiorem sygnałów o najważniejszych tematach, które w ciągu życia najbardziej Michała interesowały i intrygowały. Wcześniej pokazywana była, w nieco innym kształcie, w Galerii Sztuki Współczesnej Wozownia w Toruniu.

Twórczość Michał Paryżkiego, gdy spojrzy się na nią z perspektywy lat, to projekt ogromny. Składa się na niego malarstwo, rysunki, obiekty, fotografie i prace literackie, przede wszystkim wiersze, ale też pisane do prac notatki, instrukcje i autokomentarze. Najważniejsze w tym są, moim zdaniem, rysunki. Mało spektakularne, zwłaszcza pod względem ekspozycyjnym, ale absolutnie kluczowe, kiedy spojrzy się na nie pod kątem wyłaniania się koncepcji.

W każdej technice Michała Paryżskiego interesowały bardzo podobne idee. Artystę tego powinniśmy postrzegać jako konceptualistę, a dopiero w drugiej kolejności jako abstrakcjonistę. To bardzo ważne dla właściwej interpretacji jego prac. Paryżski rozważał idee. Kluczową w ostatnich dekadach jego działalności była koncepcja narastania czerni. Znalazła najpełniejszą i najbardziej czytelną, niejako edukacyjną, wykładnię w jego obiektach aranżowanych z płyt pleksi. Wybór materiału podyktowała jego transparentność.

Instalacje Michał Paryżskiego z cyklu „Kreacja płaszczyzny” mają wymiar transcendentny i egzystencjalny. Z upływem lat rozumiem to coraz silniej. Na początku te prace podobały mi się jako koncepcje, ale doceniałam też ich elegancję i designerski sznyt. Dopiero z czasem, a tak naprawdę – z wiekiem, zrozumiałam istotę tej idei, która opisuje całość ludzkiego funkcjonowania. To pokazuje też, jak bliską korelację, przynajmniej dla Paryżskiego, ma sztuka i życie.

Koncepcja „Kreacji płaszczyzny” wyłoniła się z rysunków. Jeszcze nie miała tytułu, nie była dookreślona. Rysowała się na horyzoncie jako problem do rozwiązania. Początkowo Michał Paryżski zgłębiał go w kolejnych szkicach. Zaprowadziły go one do malarstwa. To był moment, w którym artysta na pierwszym miejscu stawiał płaszczyznę obrazu jako temat i cel poszukiwań. Interesował go sam proces twórczy. Stawał się bardziej istotny od finalnego efektu. Paryżski akceptował przypadek w procesie kreacji. Jego obrazy można też potraktować jak ekspresjonistyczne. Na pewno jest w nich gest malarski, zapis przepełnionego energią działania.

Pisząc ten tekst, cofnęłam się do recenzji wystawy Michała Paryżskiego, jaką opublikowałam w 2005 r. Ekspozycja miała miejsce w Galerii Kordegarda w Warszawie, która pełniła wtedy funkcję „małego salonu” Zachęty Narodowej Galerii Sztuki. Wtedy konstatowałam: „Cała twórczość Paryżskiego jest ciągłą walką artysty w celu jej ujarzmienia, ograniczenia i skodyfikowania. W jego płótnach widać sprzeczność pomiędzy ekspresją gestu i geometrycznie niemal wykreślaną siatką kwadratów – rastrem, który nadaje obrazom rygor, nie odbierając dynamiki. Ta sprzeczność decyduje o ich sile.” Cytuję, bo nic się w mojej percepcji twórczości Paryżskiego nie zmieniło.

Agnieszka Gniotek

Wirtualny spacer:

Prace:

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski

Michał Paryżski